Temel Linux Komutları

Yardım Alma

Çoğu komut yanına -h veya –help yazıldığında küçük bir bilgi verir. Buna ek olarak linux’ta binlerce dokümanın bulunduğu manual sayfaları vardır. Yapmanız gereken tek şey man komutundan sonra bilgi almak istediğiniz komutun adını yazmak.

• komut -h: Komut hakkında kısa bilgi
• komut –help: Üstekinin aynısı
• man komut: Komut hakkında detaylı doküman

Dosyaları Listeleme

Linux’ta bir dizindeki dosyaları listelemek için kullanılan komut lsdir. Ekrana sığmayan uzun listeleri göstermek için ise bu komut less ile beraber kullanılabilir.

• ls: Bulunduğun dizinin içeriğini göster
• ls -a: Gizli dosyaları da göster
• ls -l: Uzun listele (sahip, izinler, boyut ve tarih dahil)
• ls | less: Uzun listeleri kısaltmak için

Dizin değiştirme

Başka bir dizine geçmek için cd komutu kullanılır.

• cd yol: yol dizinine geçer
• cd ~: Sizin home dizininize geçer
• cd -: Bir önceki dizine döner
• cd..: Bir üst dizine geçer

Dosya ve dizin yönetimi

Bir dizini veya dosyayı kopyalamak için cp, taşımak için mv, yeni klasör oluşturmak için mkdir, dosyayı silmek için rm, dizini ve içindeki dosyaları silmek için rm -R, boş bir dizini silmek için ise rmdir kullanılır.

• cp kaynak hedef: Kaynaktan hedefe kopyalar
• cp -R kaynak hedef: Önyineli(recursive) kopyalar
• mkdir dizin: Yeni dizin yaratır
• mv kaynak hedef: Dosyaları taşımak veya adlarını değiştirmek için
• rm dosya: Dosyayı kaldırır
• rm -R dizin: Önyineli kaldırır
• rmdir dizin: Boş dizini kaldırır
• touch dosya: Dosya varsa tarihini değiştirir, yoksa yaratır
• pwd: Çalışılan dizinin ismini verir

Dosya arama

Herhangi bir dosyayı sistemde aramak için find ve locate komutları kullanılır. find bulunduğunuz dizinden başlayarak tüm alt-dizinleri arar. locate ise tüm dosyaları bir veritabanında tutar, bunun için hayli hızlıdır. Ancak bu veritabanı günde bir yenilendiğinden son kaydettiğiniz dosyaları bulamayabilirsiniz.

• find yol -name dosyaadı: Belirttiğiniz dizinden başlayarak dosyayı arar
• locate dosyaadı: Dosyayı arar

Metin dosyalarıyla çalışma

Kısa bir metin dosyasını görüntülemek için cat, metin dosyasında yön tuşları-Page Up/Down ile ilerlemek için less, dosyada bir yazıyı aramak için grep, satırları sıralamak için sort, ve küçük bir editör ile açmak için ise pico kullanılır.

• cat dosyaadı: Dosyayı ekranda görüntüler
• grep yazı dosyaadı: Yazıyı dosyada arar, bulunduğu satırı görüntüler
• less dosyaadı: Dosyada ilerlemek için kullanılır (Çıkış q ile)
• pico dosyaadı: Dosyayı basit bir metin editörüyle açar
• sort dosyaadı: Dosyadaki satırları alfabetik sıraya göre dizip gösterir

Sıkıştırılmış dosyaları açma

 internetten indirdiğiniz dosyalar genelde sıkıştırılmıştır. Bunları açmak için dosya tipine göre araç kullanmalıyız.

• bunzip2 dosyaadı.bz2: bzip2 dosyasını (.bz2) açar
• gunzip dosyaadı.gz: gzipped (.gz) arşivini açar
• unzip dosyaadı.zip: PkZip veya WinZip dosyasını (.zip) açar
• tar -xvf dosyaadı.tar: tar (.tar) arşivini (tarball) açar
• tar -xvzf dosyaadı.tar.gz: tar arşivini (.tar.gz or .tgz) açar

Ağ servislerini kullanma

Dosya transferi yapmak için ftp, ağ bağlantısını kontrol etmek için ping, secure shell protokolüne bağlanmak için ssh, telnet protokolü üzerinden bağlanmak için ise telnet kullanılır.

• ftp sunucu: FTP sunucusuna bağlanır
• ping sunucu: Sunucuya ping isteği gönderir
• ssh -l kullanıcıadı sunucu: Uzaktaki makinaya Secure Shell protokolü ile bağlanır
• telnet sunucu: Uzaktaki makinaya TELNET protokolü ile bağlanır

Sistem bilgisi görüntüleme

• date: İşletim sisteminin saat ve tarihini görüntüler
• df -h: Disk kullanımını görüntüler
• free: Bellek kullanımını görüntüler
• history: Kullanılan hesap için çalıştırılan komutları listeler
• hostname: Yerel sunucu adını verir
• rwho -a: Ağa bağlı kullanıcıları listeler
• uptime: Bilgisayar açıldığından beri geçen süreyi verir
• who: Makineye bağlı kullanıcıları listeler
• whoami: Giriş isminizi görüntüler

Dosya izinlerini değiştirme

• chown kullanıcı.grup dosyaadı: Dosyaya sahip olan grubu ve kullanıcıyı değiştirir. Tabii ki bu komutu sadece o dosyanın sahibi kullanabilir
• chmod (augo)(+-)(rwx) dosyaadı: Dosya üzerindeki okuma-yazma-çalıştırma (read-write-execute) izinlerini (rwx) farklı seviyedeki kullanıcılar için (all-owner-group-other) artırıp azalmayı (+/-) sağlar