Linux – Temel Komutlar

Bazı temel komutlar …

apropos
kullanım : “apropos kelime”
linux komutları belli açıklamalar ile yazılır. Yani hepsinin bir açıklama bölümü vardır. Bu komut sayesinde komut açıklaması içinde “kelime” kelimesi geçen komutlar ekrana basılır

arch
kullanım : “arch”
uname komutunu kullanmışsanız daha evvel bu da aynı şeyi ifade eder. Açılım olarak da architecture olarak bilinen bu komut mimari hakkında bilgi verir. uname komutu da kullanabilirsiniz.
uname, uname -a, uname -s, uname -i, uname -o gibi kullanım şekilleri vardır.

bzip2
kullanım : “bzip2 dosya” veya “bzip2 dosya1 dosya2″
bu kullanım ile dosyaları Burrows-Wheeler algoritması ile sıkıştırıyoruz. Dikkat edin klasör değil dosya sıkıştırıyoruz. Ayrıca birinci kullanımı tercih ederseniz size dosya.bz2 şeklinde sıkıştırılmış dosya, ikinci kullanımı tercih ederseniz size dosya1.bz2 ve dosya2.bz2 şeklinde dönüş olacaktır. Ve unutmayın ki orijinal dosya sıkıştırılır. Yani atıyorum mesela x.txt dosyası için “bzip2 x.txt” diyerek sıkıştırma yaparsanız. Orda artık x.txt diye bir dosya olmayacak sadece x.txt.bzip2 diye bir dosya oluşacaktır. Nasıl açıldığını görmek için bunzip2 komutunu takip ediniz

bunzip2
kullanım : “bunzip2 dosya”
Burda da diyelim ki elimizde x.txt.bz2 şeklinde bir dosya var. Bunu “bunzip2 x.txt.bz2″ şeklinde açarsak, x.txt.bz2 dosyası gider x.txt olarak daha evvel sıkıştırdığımız dosya kalır geriye

cal
kullanım : “cal” veya “cal AY YIL”
ilk komut size şuanki ay ve yıl için bir takvim sunacaktır. Şayet siz 1900 yılının 9. ayına ait takvimi istiyorsanız o zaman “cal 9 1900″ size istediğinizi sunacaktır. linuxun var derdin var !!! DERMİŞİM..

cat
kullanım : “cat dosya”
komut satırındasınız ve bir dosyanın içeriğinde bişeyi merak ettiniz hemen cat x.txt gibi bir kullanım ile dosya içeriğini görüntüleyebilirsiniz. Ama size tavsiyem büyük dosyalar için bunu kullanmayın zira tüm dosyayı terminalde bir anda görmek hem kastırıcı olabilir hem de istediğinizi vermeyebilir. Bu durumda ise morekomutunu kullanabilirsiniz. “more x.txt” dediğiniz de sizin görebileceğiniz kadar kısmını gösterir siz ileri demek için space bar tuşuna bastıkça o ilerler.

chfn
kullanım : “chfn”
change finger ile sizden şifrenizi ister ve size ait telefon numaranızın oda numaranızın gibi bilgilerinizin değişmesi sağlanır. Tabi bu komut sadece /etc/passwd dosyasında tutulan kullanıcılar için..

df
kullanım : “df”
disk kullanımını ve bilgileri sizlere sunar.

diff
kullanım : “diff dosya1 dosya2″
dosya1 ve dosya2 yi satır satır karşılaştırarak farklılıkları ekrana basar.

du
kullanım : “du dosya” veya “du klasör”
Bu komut ise dosya parametresi ile dosyanın diskte kapladığı alanı belirtir. Klasör parametresi ise tüm alt dizinleri de tarayarak size o dizinin ve dolaysıyla altındaki dizinlerin kapladığı alanı rapor olarak size sunar

fdformat
kullanım : “fdformat AYGIT”
Düşük seviye floppy disk formatlama işlevini görür.

free
kullanım : “free”
Sistemdeki kullanılan ve boş olan bellek miktarını gösterir.

groups
kullanım : “groups KulanıcıAdı”
groups aldığı kullanıcı adı parametresi ile bu kullanıcının yer aldığı grupları gösterir. parametre verilmezse o anki kullanıcı parametre olarak aktarılır.

gzip
kullanım : “gzip dosya”
gzip ile parametre verilen dosya sıkıştırılır. Açmak için gunzip komutunu kullanabilirsiniz.

gunzip
kullanım : “gunzip dosya”
parametre verilen dosya açılır.

id
kullanım : “id” veya “id KULLANICIADI”
parametre verilmediğinde o anki kullanıcıyı alır. Ve ekrana kullanıcının ve kullanıcının grup id lerini basar.

ispell
kullanım : “ispell”
komuttan sonra sizden bir kelime ister siz kelimeyi girdikten sonra eğer yanlış girmişseniz size alternatif kelimeleri sunar.

kill
kullanım : “kill -9 ID”
Diyelim ki siz bir process i iptal etmek istiyorsunuz. O zaman o process in ID sini önce bir öğrenin. Öğrenmek için “top” komutunu kullanabilirsiniz ve ya “ps aux”.. ID sini öğrendikten sonra bu işlemi bitirmek için
“kill -9 ID” diyerek işlemi sonlandırabiliriz.

killall
kullanım : “killall -9 İşlemİsmi”
Burda örnek vereyim. Diyelim ki eclipse kullanıyorsunuz veya firefox. Bunları isim vererek iptal etmek isterseniz işlemleri.. o zaman “killall -9 firefox” veya “killall -9 eclipse” diyerek bitirebilirsiniz.

ln
kullanım : “ln -s NEREYE NE”
ln komutunun -s parametresi ile sembolik link oluşturulur. Sembolik linki oluşturmak için önce nereye bağlanacağını belirleyin diyelim ki NEREYE = /home/go/Desktop/ olsun. NE ise hangi isimle burda duracağını belirtir. NE = jumpToDesktop olsun. o zaman durduğunuz yerde çalıştırdığınız
“ln -s /home/go/Desktop/ jumpToDesktop” komutu sizin için bir sembolik link oluşturacaktır.

man
kullanım : “man KOMUT”
man komutu kullanılan komutlardan birini parametre verirseniz. Size o parametre verilen komut hakkında bilgi döndürür. Örneğin “man chmod”
Ayrıca Sistem komutlari ve fonkisyonlari ile ilgili kilavuz sayfalara bu komut sayesinde ulasabilirsiniz. “dosya” parametresi bir programa, uygulamaya ya da fonksiyona karsilik gelmelidir.

scp

SCP aynı veya farklı ağlarda bulunan bilgisayarlar arasında dosya alışverişini sağlar. Güvenli midir peki ?
Tabiki güvenlidir. SCP(Secure Copy – Güvenli Kopyalama) olarak bilinir ve bağlantı olarak SSH kullanıdğı için güvenlidir. Tabi SCP yi kullanabilmek için makinanız üzerinde ssh-client kurulu olması gerekmektedir. Ve nerdeyse tüm linux dağıtımlarında ssh-client default olarak kurulu gelir. Yine de makinanızda kontrol etmek isterseniz

sudo apt-get install ssh-client

diyerek kurulumu yapabilirsiniz, kurulu ise zaten size bunu söyleyecektir.

Gelelim dosya transferine, genel kullanım şeklini önce yazalım :

scp GönderilecekDosya NereyeGönderilecek

Şimdi iki örnek ile olayı açıklığa kavuşturalım :

• Diyelim ki aynı ağda bulunan başka bir bilgisayara kendi makinanızdaki bir dosyayı atmak istiyorsunuz. Göndereceğiniz dosya /home/go/soap.zip olsun. Göndereceğiniz yer ise 192.168.1.7 iç ip sine sahip ve lingo kullanıcısı olan bilgisayar olsun. o zaman karşıdaki lingo kullanıcısının /home/lingo/Documents/ klasörünün içine dosyayı atmak istiyorsanız :

  scp /home/go/soap.zip lingo@192.168.1.7:/home/lingo/Documents/

  komutu ile başlayıp ondan sonra lingo kullanıcısının şifresini girmeniz yeterli olacaktır.

• Diyelim ki başka bir serverdan makinanıza dosya indireceksiniz o zaman da yapmanız gereken şey şu :

  scp lingo@linuxipuclari.com:/home/lingo/Documents/soap.zip /home/go/

  komutu sizin için söz konusu yerden dosyayı makinanıza atmanızı sağlayacaktır.

sleep
kullanım : “sleep SÜRE SÜRETİPİ”
Sleep ile beraber bilgisayar istenilen süre boyunca uyutulur. Süre tipi ise “s,m,h,d” parametrelerini alır

sort
kullanım : “sort dosya”
Sort komutu ile dosyadan cat komutu ile okuma yapmanın aksine onları alfabetik sıraya koyarak çıktı üretir.

split
kullanım : “split TYPE N DOSYA YeniDosyaÖnAdı”
Çok büyük dosyalarınız var diyelim. Bu dosyaları parçalamak istiyorsanız. Örneklere bakınız
“split -b 1024 bigFile.txt new”
komutu bigFile.txt dosyasından her seferinde 1024 byte çeker ve new ile başlayan yeni dosyaya kaydeder. yeni dosyalar newaa, newab, newac … şeklinde gider.
“split -l 100 bigFile.txt new”
komutu ise bigFile.txt dosyasından 100 satır alır ve sıradaki dosyaya yazar..

ssh
SSH(Secure Shell/Güvenli Kabuk) ağ üzerinden başka bilgisayarlara erişim sağlamak, uzak bir bilgisayarda komutlar çalıştırmak ve bir bilgisayardan diğerine dosya transferi amaçlı geliştirilmiş bir protokoldür. Güvensiz
kanallar(internet vs) üzerinden güvenli haberleşme olanağı sağlar.

Elinizin altında bulunan bir makina ile uzak olsun veya yakın olsun bir makinaya bağlanmak istiyorsanız evvela bir SSH Client ile işe başlamalısınız. Piyasada envai çeşit program bulabilirsiniz. Birçok protokol ile bağlanabilirsiniz. Benim size tavsiyem Windows kullanıyorsanız gidip kolayca PUTTY programını kurunuz.
http://www.putty.org/ adresinden Putty SSH Client edinebilirsiniz.
Ubuntu kullanıcıları için yapmaları gereken tek komut ile ssh-client kurmak, bunun için

sudo apt-get install ssh-client
~$ ssh sunucu.i.p.si

logon ve şifre soracak.

su
kullanım : “su USER”
User parametresindeki kullanıcının hesabına girmek için kullanılır.

who
kullanım : “who”
Sistemde kimlerin açık olduğunu belirtir.

whoami
kullanım : “whoami”
Sistemde bulunan sizin kullanıcınızı işaret eder.

wget
kullanım : “wget URL”
URL de olan dosyayı indirmek için kullanılır.